Tahvil nedir?
Elektronik yatırım pazarı, sermayeyi çoğaltmak için dağıtım kayıtlarının tüm avantajlarından yararlanmaya olanak tanıyan kripto pazarının ortaya çıkması nedeniyle hızlı bir gelişme ve dönüşüm yaşıyor. Ancak buna rağmen hisse senedi alım satımında yer alan klasik alım satım araçları, özellikle karlılık ve risk arasındaki denge açısından hala yüksek talep görüyor. Bu tür araçlardan biri tahvildir.
Bu makale tahvillerin ne olduğuna ve nasıl çalıştıklarına ışık tutmak için hazırlanmıştır. Ayrıca tahvillerin hisse senetlerinden farklılıkları ve tahvil satın alma ve satma sürecini de öğreneceksiniz.
Temel Bilgiler
- Tahvil, sahibine belirli bir zamanda önceden belirlenmiş bir gelir elde etme hakkı veren menkul kıymetlerdir.
- Tahvil ve hisse senetleri arasındaki temel fark, faiz şeklinde istikrarlı bir gelir sağlarken, hisse senetleri temettü ile satıştan bir gelir sağlamasıdır.
- Tahvil, birincil veya ikincil yerleşimin bir parçası olarak borsadan satın alınabilir.
Kısaca Tahvil Nedir?
Tahvil, tahvilin piyasaya sürücüsünden, öngörülen süre içerisinde hamilinin nominal değerini veya eşdeğer başka bir mülkü alma hakkını belgeleyen bir ihraç menkul kıymetidir. Tahvil aynı zamanda hamilinin tahvilin nominal değeri üzerinden faiz alma hakkını veya burada öngörülen diğer mülkiyet haklarını da belgeleyebilir. Tahvilin getirisi faiz ve/veya indirimdir.
Tahvil, vade tarihi olan bir kredi sertifikasıdır. Tahvil geliri, tercihen temettü şeklindeki hisse gelirinden önce ödenir (faiz geliri) veya itfa edilir (indirim geliri). Tahvil geliri aynı zamanda diğer yükümlülüklere göre de önceliklidir (örneğin, bir anonim şirket tasfiye edildiğinde, kredilerden sonraki para önce tahvil sahiplerine, daha sonra da hissedarlara geri ödenir). Ancak tahviller anonim şirketin yönetimine katılma hakkı vermez.
Her bir tahvil türünü geniş bir sınıflandırma özellikleri yelpazesi belirler. Bunlar arasında ihraççının mülkiyet şekli, vadesi, mülkiyet türü, dolaşım şekli, varlıkla teminat, gelir elde etme yöntemi ve vadenin düzenlenmesi yer almaktadır. Aynı zamanda tahvillerin temel özelliğinin iskonto veya faiz olabilen getiriye dayandığına inanılmaktadır.
İskontolu tahviller, ihraççı tarafından nominal değerinin altında bir fiyata getirilir ve nominal değeriyle itfa edilir. Bu durumda yatırımcının tahvilden elde ettiği gelir, tahvilin satın alma fiyatı ile tahvilin vadesi sonunda ihraççı tarafından ödenen nominal değeri arasındaki fark olan indirim olacaktır.
Faiz getiren tahviller, kural olarak, ihraççı tarafından nominal değeriyle yerleştirilir ve nominal değeriyle itfa edilir. Böyle bir tahvilin geliri, hem sabit hem de değişken olabilen, hem periyodik olarak (aylık, üç aylık, yıllık vb.) hem de tahvil itfa edildiğinde ödenen faiz olacaktır. Periyodik olarak ödenen bir gelirin belirlenmesi durumunda, her bir faiz dönemi için gelir tutarı da dahil olmak üzere gelir miktarı veya bunu belirleme prosedürü, ihraççı tarafından belirlenir ve tahvil ihraç kararına ve emisyon izahnamesine yansıtılır.
Tahvil, ondan fazla farklı özelliği içeren alım satım araçları arasında en geniş sınıflandırmaya sahiptir.
Tahvil Çalışma Mantığı Nedir?
Günümüzde, tahviller, tahvil ihracının dolaşımı sırasında değişmeyen yüksek faiz geliri oranı nedeniyle yatırım faaliyetleri için popüler bir araç olmayı sürdürüyor. Öte yandan tahvil, önemli göstergelerinden biri mevcut piyasa kuru olan ve değeri yatırımcıların tahvil satın almaya olan ilgisini doğrudan etkileyen yapısal bir finansal araçtır.
Bir menkul kıymetin cari piyasa oranının belirlenmesi, dinamik yöntemlerin, özellikle de NPV – herhangi bir finansal varlığın değerinin kullanımından kaynaklanacak gelecekteki ödemelerin bugünkü (mevcut) değeri anlamına gelen net bugünkü değer (gelir kapitalizasyonu) yönteminin uygulanmasına dayalı olabilir. Menkul kıymetler piyasasında bir fiyatlandırma modeli olarak beklenen gelir kapitalizasyonu yönteminin kullanımı, garantili nominal getirisi olan finansal araçlar, yani tahviller için doğrudur denilebilir. Aşağıdaki formüle temel tahvil fiyatlandırma modeli denir:
Pb= [K/(1+r)t]+H(1+r)T,
burada H – tahvilin nominal değeri,
K – kupon ödemeleri,
r – yıllık faiz oranı,
t – vadeye kadar olan süre,
T – tahvilin dolaşım süresi.
Bu formül ekonomik perspektiften bakıldığında, tahvilin bugünkü değerinin, tedavül dönemindeki tüm faiz ödemeleri ile bugüne getirilen nominal değerinin toplamına, yani bu tahvilin cari getirisi oranında iskonto edilmiş değerine eşit olması anlamına gelmektedir. bağ türüdür. Cari getiri oranının, yatırımcıların alternatif risksiz yatırımlardan beklediği minimum getiri ve risk primi olduğu varsayılmaktadır. Dolayısıyla bir tahvilin bugünkü değeri, yatırımcının onu satın almak isteyeceği değeri belirler. İndirim faktörü piyasa getiri oranıdır, yani bazı yatırımcıların beklenen getirilerinin ortalamasıdır (bu, belirli bir tahvil için arz ve talep oranını belirler), o zaman tahvilin mevcut değeri piyasa fiyatı olarak görülebilir.
Tahvilden, satın alındığı andan satıldığı ana kadar değerindeki değişiklik nedeniyle gelir elde edebilir. Tahvilin satın alma fiyatı ile yatırımcının tahvili sattığı fiyat arasındaki fark, yatırımcının belirli bir tahvile yatırdığı sermayedeki artışı temsil eder. Bu tür gelir esas olarak nominal fiyatın altında, yani indirimli olarak satın alınan tahvillerden elde edilir. Tahvilin indirimli satışı sırasında ihraççı için önemli olan nokta tahvilin satış fiyatının belirlenmesidir. Başka bir deyişle, gelecekte elde edilecek tutar (nominal değer) ve temel getiri oranı (yeniden finansman oranı) biliniyorsa, tahvilin bugün hangi fiyata satılması gerektiğidir. Bu fiyatın hesaplanmasına iskonto denir ve fiyatın kendisi de gelecekteki para miktarının bugünkü değeridir.
Tahviller ve Hisse Senetleri Arasındaki Fark
Hisse senetleri ve tahviller, hem bireysel hem de kurumsal yatırımcılar arasında en popüler yatırım araçlarından bazılarını temsil ederek borsanın omurgasını oluşturmaktadır. Hisse senetleri, anonim şirket tarafından kuruluşunda ihraç edilir ve belirli bir payın şirketin sermayesine katkısını gösteren bir belgedir. Tahvil, ihraççının tahvilin belirli bir miktarını belirli bir süre içinde sahibine geri ödemek zorunda olduğu bir borç yükümlülüğüdür. Bu tür ticari varlıkların birçok önemli farklılıkları vardır, bu farklılıklar da yatırım faaliyetleri çerçevesinde benzersiz özelliklerini göstermektedir.
Güvenlik Türü
Hisse senetleri, yatırımcının şirkette hisse sahibi olmasına olanak tanıyan ve yatırımcıya miktarı genellikle şirketin yönetim kurulu tarafından belirlenen temettü şeklinde kârın belirli bir yüzdesini alma hakkı veren bir finansal araçtır. Sonuç olarak hisse senetleri bir tür mal varlığı güvencesidir. Öte yandan tahviller, ihraççının, yatırımcıya parasının kullanımından faiz alması için rehin haline gelen bir tutarı ödemesini içeren bir finansal borç varlığıdır. Bu husus, yukarıda bahsedilen finansal varlıklar arasındaki en temel farktır.
Kâr Şartları
Hisse senetlerine yatırım yaparken, türü ne olursa olsun, yatırımcının kârlılık garantisi yoktur ve kâra güvenemez; çünkü bu alım satım aracı doğası gereği, finansal değeri ve piyasa değeri çeşitli faktörlere dayanan döngüsel bir yapıya sahiptir. satın alınması veya satılmasının koşullarını oluşturan faktörler. Bu durumda sadece hisse senedi sahibi olmak, yatırımcıya, sağlandığı takdirde temettü şeklinde kâr bekleme hakkı verir. Tahviller söz konusu olduğunda, bunların satın alınmasından elde edilen gelir, kupon ödemesi şeklinde önceden bilinir ve yatırılan tutar, yatırım vadesi vb. dahil olmak üzere bireysel koşullara göre hesaplanır. Ancak burada bir istisna vardır: İhracı yapan şirketin iflası/tasfiyesi durumunda yatırımcı tahvil alımından gelir elde etmeyecektir.
Bekletme Süresi
Hisse senetleri vadesiz (satışlı) serbest bir finansal araç olarak görülebilir. Bir kez satın alındıktan sonra, hizmetleri yatırımcı tarafından kullanılan ve kendi isteği ve yatırım stratejisine göre herhangi bir zamanda satılabilen komisyoncunun depo hesabında süresiz olarak saklanabilirler. Tahvillerin mülkiyeti, bunların itfa edilmesi gereken belirli bir süreyi ifade eder. Kısa vadeli tahviller (1 yıla kadar itfa), orta vadeli tahviller (5 yıla kadar itfa) ve uzun vadeli tahviller (5 yıl ve sonrasında itfa) vardır.
Tahvillerin vadeye kadar bir portföyde tutulması gerekmediği bilinmelidir. Kupon ödemeleri sırasında bir tahvil satarsanız satıcı, bir sonraki sahibinden, sahip olduğu her günle orantılı olarak birikmiş kupon gelirini (kuponun bir kısmını) alacaktır.
Risk Düzeyi
Herhangi bir finansal piyasanın doğası, yatırım getirileri ve riskler arasında bir denge gerektirir. Bu hüküm, riskin getiriyle orantılı olarak arttığını ve bunun tersinin de geçerli olduğunu belirten yasanın temelini oluşturmaktadır. Bu anlamda hisse senetleri, ortalama risk/kar oranına sahip ve esas olarak karı çoğaltmak için bir borsadan ödünç alınan fonların kullanılması olan kredili yatırım kullanma seçeneğinin mevcut olması nedeniyle, bir finansal araç olarak değerlendirilmelidir. Tahviller ise, alım satım için kaldıraç kullanımını gerektirmeyen ve dolayısıyla yanlış bir alım satım stratejisi durumunda pozisyon tasfiye riski taşımayan, düşük riskli bir alım satım aracıdır.
Gelir Kaynağı
Getirilerle ilgili olarak, hisse senetleri birçok yatırımcı için bir öncelik olabilir çünkü sermayenin değer kazanması için daha esnek fırsatlar sunarlar. Yukarıda belirtildiği gibi, bir hisse senedine sahip olmak, yatırımcının bir yandan alış veya satış fiyatı (veya kısa yatırımdan söz edersek satış fiyatı ile satın alma fiyatı) arasındaki fark olarak ifade edilen kar elde etmesine olanak tanır ve, diğer taraftan temettü miktarı, zamanlaması ve miktarı her anonim şirket tarafından ayrı ayrı belirlenir. Tahviller, yalnızca tahvilin nominal değerine belirli bir süre içinde tahakkuk eden faiz olan kuponlar şeklinde gelir sağlar.
İhraççı
Hisse ihracının yalnızca ilgili anonim şirket çerçevesinde gerçekleştirilmesi durumunda tahviller, devlet ve belediye kurumları, özel şirketler vb. dahil olmak üzere diğer kurumsal ve hukuki yapıya sahip kuruluşlar tarafından da ihraç edilebilir. Aynı zamanda tahvil ihracının koşulları, yönetim biçimine ve diğer bazı faktörlere bağlı olarak farklılık gösterecektir.
Tahvil Nasıl Alınır ve Satılır?
Tahvillerle yapılan finansal işlemlerin (alış ve satış) uygulanmasından bahsederken, özellikle alım açısından borsaya biraz benzediğini belirtmek gerekir. Bu işlem farklı koşullarda, yani tahvillerin birincil veya ikincil yerleştirilmesi sırasında gerçekleştirilebilir. Her birini daha ayrıntılı olarak ele alalım.
Birincil Yerleşim
Bir birincil teklif ihraççının tahvilleri ihraç edildikten hemen sonra sattığı bir süreç. Komisyoncu veya ihraççı, yatırımcılardan teklifler toplar ve ardından menkul kıymet ihracının tamamını onlara dağıtır. Tahvilin fiyatı nominal değerine eşittir ve getirisi kupon getirisidir.
Yatırımcılar, ilk arzda tahvil satın alarak ihraççıları finanse etmektedir. Yasal anlamda, tahvil yatırılarak kredi sözleşmesi yapılır. Tahviller kapsamındaki hakları (ihraca ilişkin karar vb.) güvence altına alan belge, tahvil sahibinin, kendisi tarafından öngörülen süre içerisinde ihraççıdan itibari değeri veya diğer mülk eşdeğerini alma hakkını belirtir.
İlk arzda tahvil satın alma süreci oldukça basittir ve başlangıçta, satın alma hacmini belirten bir terminal veya uygulama aracılığıyla bir satın alma emrinin gönderilmesini içerir. Burada tahvillerin halka açık abonelik yoluyla yerleştirilmesi gerektiği dikkate alınmalı ve satın almadan önce emir defterinin ne kadar süre açık kalacağını bilmeniz gerekir (genellikle birkaç saatten birkaç güne kadar, nadir durumlarda – bir aya kadar).
Tahvil ihracına yatırımcının bizzat kullandığı komisyoncunun katılması halinde başvuruda herhangi bir sorun yaşanmaması muhtemeldir. Aksi takdirde yatırımcı, komisyoncuya kendi adına teklif organizatörüne teklifte bulunması için talimat vermelidir. Ancak tüm brokerlar böyle bir fırsat sunmamaktadır. Başka bir piyasa katılımcısına (büyük olasılıkla bir rakip) teklif sunmanın reddedilmesi oldukça yaygın bir durumdur.
İkincil Yerleşim
İkincil yerleştirme borsada daha önce ihraç edilen tahviller için satış sürecidir. İkincil arzda tahviller ihraççıdan değil diğer yatırımcılardan satın alınır. Bu nedenle tahvilin fiyatı, nominal değerinin yanı sıra getirisinden de farklı olabilir. Bu tahvil satın alma yöntemi, diğer yatırımcılardan menkul kıymet alımına dayalı olması nedeniyle satın alma açısından kendine has inceliklere sahip olabilir.
Satış sürecine gelince, her iki satın alma yönteminde de aynı olacak ve önceden belirlenen satış tutarıyla komisyoncuya satış emri verilmesi aşamasını içerecektir. Bu işlem aynı zamanda alım satım terminali veya uygulaması içerisinde de gerçekleştirilir.
Sonuç
Tahviller, yeni finansal piyasaların ortaya çıkmasına rağmen, hisse senetleriyle birlikte klasik, zamanla test edilmiş bir ticari varlık sınıfı olmayı sürdürüyor; birlikte kullanılarak istikrarlı bir getiri ve düşük riskleri garanti ediyor; bu da birçok kategori için ideal yatırım potansiyeli oranıdır. Özellikle borsa araçlarına yatırım yapma alanına yeni başlayanlar için yatırımcıların ilgisini çekiyor.
